Dil ve Anlatım dersi kitaplarının metin sorularında metindeki dilin hangi işlevde kullanıldığı hep sorulmaktadır.Maalesef ,kendim de dahil ,hiçkimsenin bu konuyla ilgili bilgi sahibi olduğunu görmedim.Kitaplarda konuyla ilgili hiçbir açıklama yok.Öğretmen ne yapsın,öğrenci ne yapsın?
Bunun için internette konumuzla ilgili bir araştırma yaptım.Fakat kendi çevremde yaşanılan sıkıntıyı internet dünyasında da gördüm.Birçok sitede öğretmen arkadaşlar:" Dilin İşlevleri nelerdir?" sorusunu yöneltmiş.Cevaplar hep başlıklardan ibaret.Açıklayabilen yok.
Ben Milli Eğitim Bakanlığı'nın kitaplarda yaptığı yenilikleri sonuna kadar destekliyorum.Harika kitaplar.Fakat böyle açıklanması gereken hususlarda yardımcı olunması gerekirdi.Derslerin bir kısmı öylesine geçiştiriliyor.Öğrenci de bunun farkına varamıyor.Dilin işlevleri bunlardan bir tanesi.
Geçen sene kitaplarla ilgili toplantı yapılmış,edebiyat öğretmenlerinin görüşleri ve istekleri dile getirilmişti.Bu görüşler ve istekler değerlendirilecek denmişti.En çok bu kitaplarla ilgili cd desteğinden söz edilmişti,fakat öyle bir şey göremedik...
Dilin işlevleri ile ilgili birkaç sitede ufak tefek bilgiler buldum.Ancak cümleleri anlayabilmek için birkaç sözlük gerekmektedir.Bazı kelimelerin www.tdk.gov.tr sitesinde karşılığını bulamadım.
Ne yapacağımı şaşırdım.Öğretmenler de şaşkınlık içinde...
Dilin Altı İşlevi
1-Göndergesel(Gönderici) İşlevi:Daha çok bilgi vermek maksadıyla yazılan metinlerde kullanılır.
Dilin, bilgiyi olduğu gibi aktarma işlevine göndergesel(gönderici) işlev denir.
Örnek:
"Aruz ,şiirde ahengi sağlamak için kullanılan bilr ölçüdür."
"Fatih Sultan Mehmet,29 Mayıs 1453 Salı günü İstanbul'a girdi."
2-Heyecan İşlevi:Gönderici mesajı heyecan ve duygularını dile getirmek maksadıyla meydana getirmişse dil "Heyecan" işlevinde kullanılmıştır.
Örnek:
"Aman Allah'ım!Bir insan bunu nasıl yapar?"
"Çabuk olun,bir an evvel yetişmeliyiz.!"
3-Alıcıyı Harekete Geçirme İşlevi:Harekete geçirme işlevi de diyebiliriz.Bu daha çok emir kipindeki cümlelerde meydana gelmektedir.
"Kitabını aç,oku."
"Öğrenciler bahçede toplansın."
4-Kanalı Kontrol İşlevi:Mesaj,kanalın, mesajı iletmeye uygun olup olmadığını öğrenmek maksadıyla meydana getirilmişse kanalı kontrol işlevinde kullanılmıştır.Kısacası soru cümlelerine kanalı kontrol işlevi diyebiliriz.
"Kitaptaki soruları cevapladınız mı?"
"Bahçedeki dişbudak ağacını gösterebilir miniz?"
5-Şiirsel(Şairane) İşlev:Mesajın sınırlarını belirleyen işlevdir.Mesajın iletisi kendinde ise dil şiirsel(şairane) işlevinde kullanılır.
Örnek:
Akşam ,yine akşam,yine akşam;
Bir sırma kemerdir suya baksam.
Akşam,yine akşam,yine akşam;
Göllerde bu dem bir kamış olsam. Ahmet Haşim
6-Dil Ötesi İşlevi:Mesaj, dille ilgili bilgiler vermek için oluşturulmuşsa “dil ötesi işlev”denir.
"Dilek ve zaman ekleri fillere getirilir."
Sağdan soldan bulduklarımdan anlayabildiklerim,ancak bu kadar.Sürçü lisan ettiysem affola...
Bunun için internette konumuzla ilgili bir araştırma yaptım.Fakat kendi çevremde yaşanılan sıkıntıyı internet dünyasında da gördüm.Birçok sitede öğretmen arkadaşlar:" Dilin İşlevleri nelerdir?" sorusunu yöneltmiş.Cevaplar hep başlıklardan ibaret.Açıklayabilen yok.
Ben Milli Eğitim Bakanlığı'nın kitaplarda yaptığı yenilikleri sonuna kadar destekliyorum.Harika kitaplar.Fakat böyle açıklanması gereken hususlarda yardımcı olunması gerekirdi.Derslerin bir kısmı öylesine geçiştiriliyor.Öğrenci de bunun farkına varamıyor.Dilin işlevleri bunlardan bir tanesi.
Geçen sene kitaplarla ilgili toplantı yapılmış,edebiyat öğretmenlerinin görüşleri ve istekleri dile getirilmişti.Bu görüşler ve istekler değerlendirilecek denmişti.En çok bu kitaplarla ilgili cd desteğinden söz edilmişti,fakat öyle bir şey göremedik...
Dilin işlevleri ile ilgili birkaç sitede ufak tefek bilgiler buldum.Ancak cümleleri anlayabilmek için birkaç sözlük gerekmektedir.Bazı kelimelerin www.tdk.gov.tr sitesinde karşılığını bulamadım.
Ne yapacağımı şaşırdım.Öğretmenler de şaşkınlık içinde...
Dilin Altı İşlevi
1-Göndergesel(Gönderici) İşlevi:Daha çok bilgi vermek maksadıyla yazılan metinlerde kullanılır.
Dilin, bilgiyi olduğu gibi aktarma işlevine göndergesel(gönderici) işlev denir.
Örnek:
"Aruz ,şiirde ahengi sağlamak için kullanılan bilr ölçüdür."
"Fatih Sultan Mehmet,29 Mayıs 1453 Salı günü İstanbul'a girdi."
2-Heyecan İşlevi:Gönderici mesajı heyecan ve duygularını dile getirmek maksadıyla meydana getirmişse dil "Heyecan" işlevinde kullanılmıştır.
Örnek:
"Aman Allah'ım!Bir insan bunu nasıl yapar?"
"Çabuk olun,bir an evvel yetişmeliyiz.!"
3-Alıcıyı Harekete Geçirme İşlevi:Harekete geçirme işlevi de diyebiliriz.Bu daha çok emir kipindeki cümlelerde meydana gelmektedir.
"Kitabını aç,oku."
"Öğrenciler bahçede toplansın."
4-Kanalı Kontrol İşlevi:Mesaj,kanalın, mesajı iletmeye uygun olup olmadığını öğrenmek maksadıyla meydana getirilmişse kanalı kontrol işlevinde kullanılmıştır.Kısacası soru cümlelerine kanalı kontrol işlevi diyebiliriz.
"Kitaptaki soruları cevapladınız mı?"
"Bahçedeki dişbudak ağacını gösterebilir miniz?"
5-Şiirsel(Şairane) İşlev:Mesajın sınırlarını belirleyen işlevdir.Mesajın iletisi kendinde ise dil şiirsel(şairane) işlevinde kullanılır.
Örnek:
Akşam ,yine akşam,yine akşam;
Bir sırma kemerdir suya baksam.
Akşam,yine akşam,yine akşam;
Göllerde bu dem bir kamış olsam. Ahmet Haşim
6-Dil Ötesi İşlevi:Mesaj, dille ilgili bilgiler vermek için oluşturulmuşsa “dil ötesi işlev”denir.
"Dilek ve zaman ekleri fillere getirilir."
Sağdan soldan bulduklarımdan anlayabildiklerim,ancak bu kadar.Sürçü lisan ettiysem affola...
